2 δισ. γενετικά τροποποιημένα κουνούπια θα απελευθερωθούν στη Florida

Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) έχει εγκρίνει τη χρήση των γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών της εταιρείας Oxitec, ως μέρος μιας στρατηγικής για τον έλεγχο μετάδοσης των ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια. Πριν λίγες μέρες και μετά την ολοκλήρωση του περυσινού πιλοτικού της προγράμματος, η βρετανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Oxitec ανακοίνωσε ότι έλαβε έγκριση από την EPA για τα γενετικά τροποποιημένα της κουνούπια. 

Τα αρσενικά έντομα δημιουργήθηκαν ώστε να παράγουν στείρους απογόνους, με στόχο τη μείωση των τοπικών πληθυσμών τους και την εμφάνιση των ασθενειών που μεταδίδονται από τα κουνούπια (όπως ο δάγκειος πυρετός, ο κίτρινος πυρετός, ή λόγω του ιού Zika) στις πολιτείες της Φλόριντα και της Καλιφόρνια. Όταν τα αρσενικά αυτά κουνούπια ζευγαρώσουν με θηλυκά κουνούπια σε μια περιοχή, τότε προκύπτουν θηλυκές προνύμφες που πεθαίνουν πριν φτάσουν στην ενηλικίωση. Με τον τρόπο αυτόν, κι αφού ως γνωστόν μόνο τα θηλυκά κουνούπια τσιμπάνε και ρουφάνε αίμα από τους ανθρώπους, ο πληθυσμός των κουνουπιών είναι καταδικασμένος και τελικά δεν επιβιώνει.

Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι γνωστή και ως η τεχνική των στειρωμένων εντόμων, η οποία έχει στο παρελθόν χρησιμοποιηθεί για τη μείωση και εξάλειψη άλλων επιβλαβών παρασίτων, όπως οι μύγες. Επιπλέον, αντίστοιχα προγράμματα δημιουργίας στείρων αρσενικών κουνουπιών σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά με τη χρήση βακτηρίων αντί γονιδίων, έχουν επιφέρει θετικά αποτελέσματα δείχνοντας σημαντική επιτυχία στη μείωση των τοπικών πληθυσμών κουνουπιών και του ποσοστού των σχετικών μεταδιδόμενων ασθενειών. Η Βραζιλία επίσης ενέκρινε και επίσημα τη χρήση του τροποποιημένου αυτού πληθυσμού κουνουπιών το 2020.

Η EPA στις δηλώσεις της ισχυρίζεται ότι η ελεγχόμενη απελευθέρωση των γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών δεν αποτελεί κίνδυνο ούτε για τους ανθρώπους, ούτε για τα ζώα, ούτε για το περιβάλλον. Βέβαια έχουν υπάρξει κάποιες διαμάχες, αφού κάτοικοι της Φλόριντα έχουν διαμαρτυρηθεί κι αναρωτιούνται αν τα κουνούπια αυτά θέτουν την υγεία ή το περιβάλλον σε άγνωστους προς το παρόν κινδύνους, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια για το συγκεκριμένο έργο. Σύμφωνα με έγγραφο που χρονολογείται από το 2019, υπήρξαν ισχυρισμοί για τον πληθυσμό γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών που απελευθερώθηκε σε περιοχές της Βραζιλίας πως είχε εν μέρει επιζήσει και διαδώσει τα γονίδιά του στον υπόλοιπο πληθυσμό. Όμως δεν υπήρξαν ποτέ αποδεικτικά στοιχεία για τους συγκεκριμένους ισχυρισμούς.

Μετά τις τοπικές αρχές και την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, η Oxitec θα χρειαστεί πλέον να προσπαθήσει να λάβει πρόσθετη άδεια και από τις σχετικές τοπικές ρυθμιστικές αρχές. Αυτό δεν είναι δεδομένο, όπως φαίνεται και από το παράδειγμα του Τέξας το 2021, όπου το πρόγραμμα δεν ξεκίνησε ποτέ τελικά, έχει προς το παρόν μπει μια σχετική παύση.