Αναπτύχθηκαν οι πρώτοι φακοί επαφής που ταυτόχρονα θεραπεύουν παθήσεις των ματιών

Οι μισοί περίπου χρήστες φακών επαφής υποφέρουν με την έναρξη των εποχικών αλλεργιών, λόγω φαγούρας στα μάτια. Η εταιρεία Johnson & Johnson έχει πλέον αναπτύξει έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης της αλλεργίας, δημιουργώντας τον πρώτο φακό που ταυτόχρονα απελευθερώνει το κατάλληλο αντιαλλεργικό φάρμακο (την αντιισταμινική κετοτιφένη) κι επιτρέπει τη μεταφορά του στο μάτι.

Ο φακός αυτός είναι μιας χρήσης κι έχει ήδη εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), ενώ χρησιμοποιείται στον Καναδά και στην Ιαπωνία. Η τεχνολογία είναι πολλά υποσχόμενη. Ειδικοί ελπίζουν ότι χρησιμοποιώντας τους φακούς επαφής ως πλατφόρμα για τη χορήγηση φαρμάκων, θα μπορέσουν κάποια μέρα να βοηθήσουν στη θεραπεία οφθαλμικών παθήσεων όπως ο καταρράκτης και το γλαύκωμα, που αποτελούν δύο κύριες αιτίες τύφλωσης παγκοσμίως.

Μέχρι τώρα, οι οφθαλμικές σταγόνες αποτελούσαν το συχνότερο μέσο θεραπείας, κάτι που όμως παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες. Ένα κύριο πρόβλημα έχει να κάνει με την τήρηση των οδηγιών από τους ασθενείς, οι οποίοι κάθε τόσο ξεχνάνε να χρησιμοποιήσουν τις σταγόνες τους. Επίσης η ποσότητα της φαρμακευτικής ουσίας ως επί το πλείστον χάνεται πριν καν απορροφηθεί από το μάτι, είτε λόγω της αντανακλαστικής παραγωγής δακρύων είτε επειδή απλά οι σταγόνες στάζουν στο μάγουλο. Επιπλέον, ορισμένες παθήσεις του αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και η υγρή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, αντιμετωπίζονται μόνο με ενέσεις, κάτι που δυσκολεύει πολλούς ασθενείς και που μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία και μόλυνση.

Επομένως, οι φακοί επαφής που ταυτόχρονα επιτρέπουν την έκλουση φαρμάκων αποτελούν μια λύση που προσφέρει άνεση, ευκολία και τη δυνατότητα για ισχυρότερη φαρμακευτική αγωγή. Τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν έχουν να κάνουν με την κατασκευή του φακού επαφής και το υλικό του. Η μαλακή πλευρά του φακού χρειάζεται να επιτρέπει την απορρόφηση του νερού (αυτό γίνεται μέσω της υδρογέλης του φακού), καθώς και το πέρασμα του οξυγόνου.

Μια ακόμα πρόκληση έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική του φακού η οποία χρειάζεται να είναι συμβατή και να διαφοροποιείται ανάλογα με τη φαρμακευτική ουσία που πρόκειται να μεταφέρει, για παράδειγμα κάποιο αντιισταμινικό, αντιβιοτικό ή αντιφλεγμονώδες φάρμακο, απελευθερώνοντάς το σταδιακά, με την κατάλληλη ταχύτητα και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Για την επίτευξη αυτού, οι ερευνητές χρησιμοποιούν νανοσωματίδια και την τεχνική της μοριακής αποτύπωσης, ώστε να δημιουργήσουν κοιλότητες που ταιριάζουν στη δομή ενός συγκεκριμένου φαρμάκου.

Στις σχετικές κλινικές δοκιμές, τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύτηκαν το 2019 στο επιστημονικό περιοδικό Cornea, η χρήση των καθημερινών και μιας χρήσης φακών επαφής της Johnson & Johnson οδήγησαν στη μείωση του αλλεργικού κνησμού στα μάτια ασθενών μέσα σε μόλις τρία λεπτά μετά την τοποθέτησή τους, με διάρκεια έως και 12 ώρες. Το φάρμακο στην αρχή απελευθερώνεται γρήγορα, ώστε να παρέχει άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα, ενώ στη συνέχεια κυκλοφορεί πολύ πιο αργά.

Για άλλες χρόνιες παθήσεις των ματιών, που απαιτούν βραδύτερη απελευθέρωση του φαρμάκου και για αρκετές ημέρες, μακροχρόνιοι και επαναχρησιμοποιούμενοι φακοί επαφής θα είναι ίσως προτιμότεροι συγκριτικά με τους μίας χρήσης. Σε περίπτωση αυτής της προτεινόμενης επιλογής, οι χρήστες θα χρειάζεται βγάζουν τους φακούς επαφής πριν τον ύπνο, όπως γίνεται και με τους απλούς φακούς επαφής, για την αποφυγή μόλυνσης.

Ερευνητές σε παιδιατρικό νοσοκομείο στη Βοστώνη εργάζονται εδώ και καιρό για τον σχεδιασμό φακού επαφής ο οποίος θα απελευθερώνει σταδιακά και για μία εβδομάδα την ουσία δεξαμεθαζόνη, ένα στεροειδές ναρκωτικό το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία φλεγμονωδών οφθαλμικών παθήσεων. Σε μια κλινική μελέτη πάνω σε κουνέλια που δημοσιεύτηκε το 2019 στο επιστημονικό περιοδικό Biomaterials, διαπιστώθηκε πως τέτοιοι φακοί επαφής κατάφεραν να παρέχουν κατά 200 φορές ισχυρότερη φαρμακευτική αγωγή σε σχέση με τις οφθαλμικές σταγόνες. Η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου πρωτοκόλλου οδήγησε σε ίαση και περαιτέρω πρόληψη της βλάβης στον αμφιβληστροειδή χιτώνα εξίσου δυνατή σε σχέση με μια ενέσιμη θεραπεία.

Το 2019, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε τη χρήση του πρώτου μαλακού φακού επαφής που επιβραδύνει την επιβράδυνση της εξέλιξης της μυωπίας στα παιδιά. Αυτό το κάνει αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι ακτίνες του φωτός προσανατολίζονται μέσα στο μάτι, εμποδίζοντας την επιμήκυνσή του. Η μυωπία δεν αποτελεί παρά ένα διαθλαστικό σφάλμα του ματιού, με το φως να μη συγκεντρώνεται στον αμφιβληστροειδή αλλά σε κάποια σημείο μπροστά από αυτόν και με τα μακρινά αντικείμενα να φαίνονται θολά, και δε θεωρείται σοβαρό πρόβλημα υγείας. Παρόλα αυτά, επηρεάζει όλο και περισσότερα παιδιά (στις ΗΠΑ μόνο, κοντά στο 50% πλέον) και την ποιότητα ζωής τους. Επιπλέον, υψηλοί βαθμοί μυωπίας μπορούνε τελικά να οδηγήσουν σε βλάβη στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, πιθανώς προκαλώντας την αποκόλλησή του, γλαύκωμα ή καταρράκτη.

Εταιρείες όπως η Mojo Vision αναπτύσσουν έξυπνους φακούς επαφής οι οποίοι θα χρησιμοποιούν μια ενσωματωμένη οθόνη για να εμφανίζουν ειδοποιήσεις στους χρήστες τους, ακόμη και να βοηθούν άτομα με χαμηλή όραση να μετακινούνται. Οι υπό συζήτηση φακοί επαφής της Johnson & Johnson δεν πρόκειται προς το παρόν να αποτρέψουν την απώλεια όρασης, αλλά θα έχουν πολλαπλές μελλοντικές θεραπευτικές εφαρμογές και είναι σίγουρα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

[via]