Όλοι μας έχουμε βρεθεί στη θέση να μην μπορούμε να ανοίξουμε τον τύπο αρχείου που έστειλε κάποιος φίλος ή συνάδελφος. Περιμένουμε, για παράδειγμα, κάποιες φωτογραφίες σε μορφή JPEG ή PNG, όμως τελικά τις λαμβάνουμε σε αρχεία HEIC. Στην περίπτωση αυτή, οι περισσότεροι ψάχνουν για έναν δωρεάν online μετατροπέα αρχείων.
Η μετατροπή ενός αρχείου δεν είναι απλά θέμα αλλαγής της επέκτασης του — διαφορετικά, θα μπορούσατε απλά να μετονομάσετε το αρχείο από, ας πούμε, EPUB σε MP3. Αντίθετα, το πρόγραμμα μετατροπής πρέπει να διαβάσει το αρχείο, να κατανοήσει τι περιέχει, να μετατρέψει τα δεδομένα και να τα ξανασώσει σε διαφορετική μορφή — και κάθε μία από αυτές τις φάσεις ενέχει τους δικούς της κινδύνους.
Διαρροή προσωπικών δεδομένων, κακόβουλο λογισμικό και άλλοι κίνδυνοι
Ο πρώτος κίνδυνος που μας έρχεται στο νου είναι η διαρροή προσωπικών δεδομένων. Ακόμα και αν είστε από εκείνους που λένε «μα ποιος μπορεί να χρειάζεται τα δεδομένα μου;», πρέπει να προσέχετε: Οι φωτογραφίες από τις διακοπές σας μπορεί να μην ενδιαφέρουν κανέναν, αλλά τα εμπιστευτικά επαγγελματικά έγγραφα είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση. Όταν ανεβάζετε ένα αρχείο σε έναν διαδικτυακό μετατροπέα, ποτέ δεν μπορείτε να είστε σίγουροι ότι η ιστοσελίδα δεν θα αποθηκεύσει ένα αντίγραφο του αρχείου για δικούς της σκοπούς. Τα δεδομένα που ανεβάζετε μπορούν εύκολα να καταλήξουν στα χέρια απατεώνων και να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για να πραγματοποιήσουν κάποια επίθεση στην εταιρεία σας. Το να αποτελέσετε το σημείο εισόδου των εισβολέων στο εταιρικό δίκτυο σίγουρα δε θα σας κάνει δημοφιλή στην ομάδα ασφαλείας πληροφοριών της εταιρείας σας.
Αν νομίζετε ότι η απειλή αυτή αφορά μόνο αρχεία κειμένων ή υπολογιστικών φύλλων, και ότι μια φωτογραφία κάποιας οικονομικής δήλωσης μπορεί να ανέβει και να μετατραπεί σε PDF με ασφάλεια, θα πρέπει να το ξανασκεφτείτε. Η αναγνώριση χαρακτήρων (OCR) εφευρέθηκε τον περασμένο αιώνα, και τώρα, με την τεχνητή νοημοσύνη, ακόμη και τα trojan για κινητές συσκευές έχουν μάθει να εξάγουν δεδομένα που ενδιαφέρουν τους επιτιθέμενους από φωτογραφίες στη συλλογή του smartphone σας.
Ένας άλλος συνήθης κίνδυνος είναι η μόλυνση από κακόβουλο λογισμικό. Κάποιες αμφιλεγόμενες ιστοσελίδες μετατροπής μπορούν να τροποποιήσουν τα αρχεία σας ή να προσθέσουν σε αυτά κακόβουλο κώδικα— κάτι που δε θα μπορέσετε να εντοπίσετε εγκαίρως χωρίς αξιόπιστη προστασία. Μετά την μετατροπή τους, τα αρχεία μπορεί να περιέχουνκακόβουλα scripts, trojans, μακροεντολές και άλλα επικίνδυνα αρχεία που έχουμε αναλύσει πολλές φορές.
Οι ιστοσελίδες μετατροπής μπορεί επίσης να αποτελούν σελίδες phishing, οπότε θα πρέπει να είστε καχύποπτοι απέναντι σε υπηρεσίες που σας ζητούν να πραγματοποιήσετε εγγραφή, να καταχωρήσετε προσωπικά δεδομένα και να πληρώσετε συνδρομή για τη μετατροπή ενός αρχείου, για παράδειγμα από PDF σε DOC. Αν παρ' όλα αυτά σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε έναν διαδικτυακό μετατροπέα, αναζητήστε κάποιον που δεν απαιτεί εγγραφή και μην καταχωρήσετε ποτέ τα στοιχεία πληρωμής σας.
Πώς να μετατρέψετε αρχεία τοπικά
Η ασφαλέστερη οδός είναι η μετατροπή των αρχείων τοπικά, δηλαδή στον δικό σας υπολογιστή χωρίς τη χρήση εξωτερικών ιστοσελίδων. Ο τρόπος αυτός εγγυάται την εμπιστευτικότητα των δεδομένων — τουλάχιστον μέχρι να συνδεθείτε στο διαδίκτυο. Μπορείτε να αλλάξετε τη μορφή ενός αρχείου χρησιμοποιώντας είτε τα εργαλεία του συστήματος είτε γνωστά προγράμματα.
Για αρχεία κειμένου και υπολογιστικών φύλλων, καθώς και παρουσιάσεις, χρησιμοποιήστε τις λειτουργίες του Microsoft Office. Το Office μπορεί να διαβάσει πολλές μορφές αρχείων με τις εντολές Αρχείο → Άνοιγμα ή Αρχείο → Εισαγωγή (ανάλογα με την έκδοση και το λειτουργικό σύστημα) και να τα αποθηκεύσει σε διαφορετικές μορφές με τις εντολέςΑρχείο → Αποθήκευση ως → Μορφή αποθήκευσης (ή Μορφή αρχείου) ή Αρχείο → Εξαγωγή. Η λίστα των διαθέσιμων μορφών είναι μεγάλη, από PDF και HTML έως το τυπικό OpenDocument.
Αν δεν έχετε πρόσβαση σε προϊόντα της Microsoft, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις δωρεάν εναλλακτικές LibreOffice και OpenOffice, οι οποίες υποστηρίζουν επίσης διάφορες μορφές αρχείων κειμένου και υπολογιστικών φύλλων. Στα Windows, μπορείτε επίσης να μετατρέψετε έγγραφα κειμένου με τον ενσωματωμένο επεξεργαστή WordPad, αν και διαβάζει πολύ λιγότερους τύπους αρχείων.
Για χρήστες macOS, οι εφαρμογές γραφείου της Apple (Pages, Numbers, Keynote) αναγνωρίζουν και αποθηκεύουν έγγραφα σε πολλές διαφορετικές μορφές.
Όσον αφορά τα αρχεία γραφικών, τα πράγματα είναι ακόμα πιο απλά. Τα ενσωματωμένα εργαλεία του λειτουργικού συστήματος μπορούν να βοηθήσουν στη μετατροπή εικόνων από PNG σε JPEG. Στα Windows, χρησιμοποιήστε απλώς την εντολή στο Paint: Αρχείο → Αποθήκευση ως. Οι χρήστες macOS δεν χρειάζεται καν να ανοίξουν προγράμματα — απλώς κάντε δεξί κλικ στην εικόνα στο Finder και επιλέξτε Γρήγορες ενέργειες → Μετατροπή εικόνας. Το παράθυρο που ανοίγει σας δίνει επιλογές για τη μορφή (PNG, JPEG, HEIF) και το μέγεθος της εικόνας που θέλετε να μετατρέψετε.
Αν οι παραπάνω επιλογές δεν είναι αρκετές — για παράδειγμα, αν χειρίζεστε αρχεία ήχου/βίντεο ή συγκεκριμένες μορφές αρχείων — αναζητήστε γνωστά offline εργαλεία με καλές κριτικές, που είναι δωρεάν και χρησιμοποιούν λογισμικό ανοιχτού κώδικα λογισμικό.
Για αρχεία βίντεο (και πολλά αρχεία ήχου), αξίζει να ρίξετε μια ματιά στο Handbrake (Windows, macOS, Linux) και στο Shutter Encoder (Windows, macOS, Linux). Για αρχεία ήχου, δοκιμάστε το Audacity, και για εικόνες, το ImageMagick (Windows, macOS, Linux).
Με μία απλή προσθήκη γραφικών, οι περισσότεροι online μετατροπείς πολυμέσων λειτουργούν όπως το FFmpeg, που είναι ίσως το κορυφαίο εργαλείο για τη μετατροπή μορφών των αρχείων. Το μόνο του μειονέκτημα (που για κάποιους αποτελεί πλεονέκτημα) είναι ότι λειτουργεί μόνο μέσω της γραμμής εντολών.
Αν είστε εντάξει με τη γραμμή εντολών, το FFmpeg αποτελεί προφανέστατα την καλύτερη επιλογή (και πιθανώς το έχετε ήδη εγκαταστήσει). Μια άλλη εξαιρετική επιλογή για τους λάτρεις της γραμμής εντολών είναι το Pandoc — ένας ευέλικτος μετατροπέας μορφών κειμένου και σήμανσης. Σημειώνεται ότι στην ενότητα Extras στην ιστοσελίδα του Pandoc, μπορείτε να βρείτε πολλές εξωτερικές εφαρμογές για να προσθέσετε ένα γραφικό περιβάλλον στον μετατροπέα ή να τον ενσωματώσετε σε άλλους επεξεργαστές, υπηρεσίες ή ακόμα και λειτουργικά συστήματα.
Όλοι οι παραπάνω μετατροπείς είναι FOSS (δωρεάν και ανοιχτού κώδικα λογισμικό) και υποστηρίζουν τουλάχιστον τα πιο δημοφιλή λειτουργικά συστήματα: Windows, macOS, Linux.
Όταν επιλέγετε άλλους offline μετατροπείς, βεβαιωθείτε ότι η μετατροπή γίνεται όντως τοπικά, αφού πολλά εργαλεία απλώς παρέχουν το περιβάλλον (interface) για διαδικτυακούς μετατροπείς, εξακολουθώντας όμως να στέλνουν τα αρχεία προέλευσης σε έναν διακομιστή. Αυτό είναι πολύ εύκολο να το ελέγξετε αποσυνδέοντας τον υπολογιστή σας από το διαδίκτυο πριν ξεκινήσετε τη μετατροπή. Αν το εργαλείο δεν λειτουργεί, τότε δεν είναι offline μετατροπέας.
Πώς να μετατρέπετε αρχεία online με την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια
Μερικές φορές δεν μπορείτε να αποφύγετε τους διαδικτυακούς μετατροπείς — για παράδειγμα όταν λαμβάνετε αρχεία σε πολύ περίεργη ή παρωχημένη μορφή. Η επόμενη ενότητα εξετάζει το πώς μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε τους κινδύνους κατά τη μετατροπή αρχείων online. Όταν χρησιμοποιείτε έναν διαδικτυακό μετατροπέα, η εμπιστευτικότητα των αρχείων δεν είναι δυστυχώς ποτέ εγγυημένη. Οι δημιουργοί του μπορούν να γράψουν ό,τι θέλουν στις πολιτικές της ιστοσελίδας, αλλά ποτέ δεν θα μάθετε τι πραγματικά συμβαίνει με τα δεδομένα σας αφού τα ανεβάσετε. Επομένως, ο χρυσός κανόνας είναι: Ποτέ μην μετατρέπετε ευαίσθητες πληροφορίες online.
Αν έχετε λογαριασμό Google (και ποιος δεν έχει;), μπορείτε να ανεβάσετε το αρχείο που θέλετε να μετατρέψετε στο Google Drive (υποστηρίζονται οι περισσότερες μορφές αρχείων Office), να κάνετε δεξί κλικ και να το ανοίξετε στο Google Docs/Sheets/Slides, και στη συνέχεια να το κατεβάσετε σε διαφορετική μορφή. Πέρα από άλλα πλεονεκτήματα, η μέθοδος αυτή λειτουργεί επίσης σε κινητές συσκευές — αν και σε αυτή την περίπτωση είναι πιο βολικό να ανοίξετε το αρχείο στο αντίστοιχο εργαλείο επεξεργασίας της Google.
Ένας άλλος αρκετά ασφαλής τρόπος για να μετατρέψετε αρχεία κειμένου ή γραφικών είναι ο διαδικτυακός μετατροπέας της Adobe. Μπορείτε να τον χρησιμοποιήσετε δωρεάν ακόμη και σε smartphone — αλλά προσοχή: Όλα τα δεδομένα που καταχωρείτε αποθηκεύονται στους διακομιστές της Adobe, καθιστώντας την επιλογή αυτή ακατάλληλη για ευαίσθητα αρχεία.
Ακολουθήστε αυτούς τους κανόνες για μέγιστη ασφάλεια κατά τη μετατροπή αρχείων online:
- Χρησιμοποιήστε αξιόπιστους διαδικτυακούς μετατροπείς.
- Ανοίξτε τον ιστότοπο του μετατροπέα σε νέο παράθυρο στον browser σε λειτουργία ανώνυμης περιήγησης (Incognito): Αυτό θα μειώσει τον όγκο πληροφοριών που συλλέγονται για εσάς — αλλά δε θα τις μηδενίσει.
- Χρησιμοποιήστε ένα αξιόπιστο VPN για να κρύψετε τη πραγματική σας διεύθυνση IP από τον ιστότοπο του μετατροπέα.
- Ελέγξτε την πολιτική απορρήτου του διαδικτυακού μετατροπέα για να κατανοήσετε πώς θα διαχειριστεί τα δεδομένα σας. Βεβαιωθείτε ότι η υπηρεσία δεν συλλέγει, αποθηκεύει ή μεταφέρει πληροφορίες χωρίς τη συναίνεσή σας — ή τουλάχιστον ισχυρίζεται ότι δεν το κάνει.
- Ελέγξτε ότι τα αρχεία που μετατρέπετε δεν περιέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες.
- Σαρώστε τα αρχεία που έχετε μετατρέψει με antivirus. Να είστε πολύ προσεκτικοί αν ο ιστότοπος του μετατροπέα σας ζητήσει να κατεβάσετε το τελικό αρχείο — ειδικά αν αυτό προστατεύεται με κωδικό πρόσβασης, αφού αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος για να κρύψει κανείς έναν ιό από λογισμικά ασφαλείας. Αν δεν έχετε λογισμικό προστασίας στη συσκευή σας (αλίμονο!), μπορείτε να σαρώσετε το κατεβασμένο αρχείο χρησιμοποιώντας τον διαδικτυακό σαρωτή αρχείων μας.
- Αποφύγετε μη επαληθευμένους ιστότοπους που απαιτούν εγγραφή και στοιχεία πληρωμής.
Αποσυμπίεση Αρχείων, αντί για Μετατροπή
Τέλος, μία μικρή συμβουλή που λίγοι γνωρίζουν: Μερικές φορές δεν χρειάζεται καν να μετατρέψετε ένα αρχείο σε άλλη μορφή, αλλά απλώς να εξάγετε τις πληροφορίες από αυτό. Για παράδειγμα — να εξάγετε εικόνες από ένα έγγραφο κειμένου ή παρουσίαση στην αρχική τους μορφή. Αυτό συνήθως απαιτεί πολύ χρόνο και είναι πιο δύσκολο — αφού πρέπει να εξάγετε τις εικόνες μία προς μία, και οι επεξεργαστές μπορεί να αλλάξουν το μέγεθός τους ή να τις συμπιέσουν, με αποτέλεσμα τη χειρότερη ποιότητα της εικόνας.
Υπάρχει όμως τρόπος να παρακάμψετε αυτό το πρόβλημα. Στην πραγματικότητα, αρχεία σε διάφορες μορφές δεν είναι παρά συμπιεσμένοι φάκελοι με υποφακέλους που αποθηκεύουντα «κομμάτια του παζλ», δηλαδή κείμενο, εικόνες, ενσωματωμένα βίντεο και άλλα. Όλα αυτά είναι σε μορφή zip. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν όλα τα αρχεία του Office Suite είναι ZIPs με την επέκταση να έχει αλλάξει σε DOCX, PPTX, PAGES κ.λπ.
Για να εξάγετε όλα τα περιεχόμενα από αυτό το «αρχείο», θα πρέπει απλώς να το μετονομάσετε, αλλάζοντας την επέκτασή του σε ZIP, και στη συνέχεια να το αποσυμπιέσετε. Το αποτέλεσμα θα είναι ένας φάκελος με υποφακέλους στους οποίους όλα τα αρχικά «συστατικά» του εγγράφου θα είναι διαθέσιμα και οργανωμένα.
Αν επομένως δείτε μια άγνωστη μορφή αρχείου, σαρώστε το καταρχάς για ιούς με μια αξιόπιστη λύση ασφαλείας, στη συνέχεια δημιουργήστε ένα αντίγραφο του, αλλάξτε την επέκταση σε ZIP (σε macOS, αν η επέκταση του αρχείου είναι κρυφή, ίσως χρειαστεί να πατήσετε ⌘+I για να την αλλάξετε), και δοκιμάστε να αποσυμπιέσετε το αρχείο — σε πολλές περιπτώσεις αυτό θα λειτουργήσει. Στη συνέχεια, ψάξτε μέσα στον φάκελο που θα δημιουργηθεί και θα ανακαλύψετε ένα σωρό «καλούδια»!
