Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances φέρνει στο φως εντυπωσιακά ευρήματα σχετικά με τις γνωστικές ικανότητες των κορακιών. Για πρώτη φορά, επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αυτά τα έξυπνα πτηνά μπορούν να αναγνωρίσουν γεωμετρικά πρότυπα και να εντοπίσουν σχήματα που αποκλίνουν από το σύνολο, μια ικανότητα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπινου νου.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, καθηγητή φυσιολογίας των ζώων Andreas Nieder από το Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία, η ικανότητα αντίληψης της γεωμετρικής κανονικότητας φαίνεται να είναι εξελικτικά θεμελιωμένη και ενδεχομένως κοινή σε περισσότερα είδη απ’ ό,τι πιστεύαμε.
Εμείς οι άνθρωποι έχουμε ανεβάσει τη γεωμετρία σε άλλο επίπεδο μέσα από τη συμβολική σκέψη και την τυπική λογική, όμως τα ίδια τα θεμέλια της γεωμετρίας, από οπτική σκοπιά, φαίνεται να βρίσκονται βαθιά ριζωμένα στην εξέλιξη.
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές συνεργάστηκαν με δύο αρσενικά κοράκια του είδους Corvus corone, ηλικίας 10 και 11 ετών. Τα πουλιά είχαν εκπαιδευτεί ώστε να εντοπίζουν το ένα σχήμα που διέφερε από τα υπόλοιπα πέντε σε μια οθόνη υπολογιστή. Μόλις το εντόπιζαν, το χτυπούσαν με το ράμφος τους στην οθόνη. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα πουλιά δεν είχαν προηγουμένως εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν γεωμετρικά σχήματα, και ειδικά τετράπλευρα. Αυτό εξασφάλιζε ότι η απόδοσή τους βασιζόταν σε προϋπάρχουσες, ενστικτώδεις αντιλήψεις και όχι σε επίκτητες δεξιότητες.
Κατά τη διάρκεια των κυρίως δοκιμών, τα πουλιά εκτέθηκαν σε ποικιλία τετραπλεύρων σχημάτων, από τα απλά και συμμετρικά (όπως το τετράγωνο και το ορθογώνιο) έως τα πιο ακανόνιστα και «παράξενα» (όπως ο ρόμβος ή ένα αυθαίρετο ακανόνιστο τετράπλευρο). Όλα τα σχήματα εμφανίζονταν σε τυχαίες περιστροφές και διαφορετικές κλίμακες μεγέθους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα κοράκια αντιμετώπιζαν λιγότερη δυσκολία στον εντοπισμό του διαφορετικού σχήματος όταν αυτό είχε γεωμετρική κανονικότητα, δηλαδή ίσες πλευρές ή σταθερές γωνίες. Αντιθέτως, όσο πιο ακανόνιστο ήταν το σύνολο, τόσο πιο δύσκολο τους ήταν να εντοπίσουν τον «εισβολέα».
«Όπως και οι άνθρωποι, τα κοράκια αντιμετώπισαν τη μεγαλύτερη δυσκολία με το ρόμβο», εξηγεί ο Nieder, επισημαίνοντας τις ομοιότητες στις αντιληπτικές μας ικανότητες.
Η μελέτη προσφέρει ενδείξεις ότι η ικανότητα εντοπισμού γεωμετρικών κανονικοτήτων μπορεί να έχει λειτουργική σημασία για τα πουλιά, ιδίως σε θέματα προσανατολισμού και πλοήγησης. Η ικανότητα εντοπισμού χωρικών προτύπων σε ένα περιβάλλον μπορεί να αποτελέσει πλεονέκτημα επιβίωσης.
Ο Nieder τονίζει: «Τα πουλιά αξιοποιούν τη χωρική κανονικότητα για τον προσανατολισμό τους σε μεγάλα περιβάλλοντα, κάτι που τους δίνει εξελικτικό πλεονέκτημα».
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία της έρευνας είναι ότι τα κοράκια δεν χρειάστηκαν επιπλέον εκπαίδευση για να ανταποκριθούν στα τεστ γεωμετρικής αντίληψης. Η αναγνώριση των μοτίβων βασίστηκε στη φυσική τους ικανότητα, μια ένδειξη ότι η γεωμετρική διαίσθηση αποτελεί ίσως βασικό στοιχείο της «έμφυτης γνώσης» (core knowledge) των έμβιων όντων.
Τα κοράκια είναι γνωστά για τις εξαιρετικές γνωστικές τους ικανότητες, έχουν ήδη αποδείξει ότι μπορούν να χρησιμοποιούν εργαλεία, να σχεδιάζουν δράσεις και να επιλύουν σύνθετα προβλήματα. Αυτή η νέα μελέτη προσθέτει ακόμα ένα στοιχείο στη μακρά λίστα των «ανθρώπινων» δεξιοτήτων που επιδεικνύουν αυτά τα πτηνά. Η ανακάλυψη ότι τα πουλιά αυτά μοιράζονται με τους ανθρώπους την ικανότητα αναγνώρισης γεωμετρικών προτύπων προκαλεί έντονο προβληματισμό και ανοίγει νέα πεδία έρευνας στον χώρο της συγκριτικής γνωστικής επιστήμης.
«Η βασική αυτή διαίσθηση στα κοράκια, δηλαδή η ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται γεωμετρικές ιδιότητες σε δισδιάστατα σχήματα, αποτελεί απόδειξη ότι η γνώση μεγεθών και γεωμετρίας είναι βιολογικά θεμελιωμένη», αναφέρει ο Nieder.
Είτε αυτή η ικανότητα εξελίχθηκε ανεξάρτητα είτε αποτελεί στοιχείο κοινής εξελικτικής καταγωγής, το σίγουρο είναι ότι η γεωμετρία δεν ανήκει αποκλειστικά στον άνθρωπο.
[via]
