Η αποστολή Juno της NASA παρατήρησε ορυκτά άλατα και οργανικές ενώσεις στην επιφάνεια του δορυφόρου Γανυμήδη του πλανήτη Δία. Τα δεδομένα για την ανακάλυψη αυτή συλλέχθηκαν από το φασματόμετρο Jovian InfraRed Auroral Mapper (JIRAM) που βρίσκεται στο διαστημικό σκάφος κατά τη διάρκεια μιας κοντινής πτήσης από το παγωμένο φεγγάρι. Τα ευρήματα, τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την προέλευση του Γανυμήδη και τη σύνθεση του βαθύ ωκεανού του, δημοσιεύθηκαν στις 30 Οκτωβρίου στο περιοδικό Nature Astronomy.
Διαβάστε επίσης: NASA: Εντόπισε νερό σε μορφή ατμού στον Γανυμήδη
Μεγαλύτερος από τον πλανήτη Ερμή, ο Γανυμήδης είναι το μεγαλύτερο από τα φεγγάρια του Δία και εδώ και καιρό παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες λόγω του τεράστιου εσωτερικού ωκεανού νερού που κρύβεται κάτω από τον παγωμένο φλοιό του. Προηγούμενες φασματοσκοπικές παρατηρήσεις από το διαστημικό σκάφος Galileo της NASA και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, καθώς και από το Very Large Telescope του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου παρέπεμπαν στην παρουσία αλάτων και οργανικών ουσιών, αλλά η χωρική ανάλυση αυτών των παρατηρήσεων ήταν πολύ μικρή για να εξακριβωθεί κάτι τέτοιο.
Στις 7 Ιουνίου 2021, το Juno πέρασε πάνω από τον Γανυμήδη σε ύψος μικρότερο των 1.046 χιλιομέτρων. Λίγο μετά τη στιγμή της πλησιέστερης προσέγγισης, το όργανο JIRAM πήρε υπέρυθρες λήψεις και υπέρυθρα φάσματα (ουσιαστικά τα χημικά αποτυπώματα των υλικών, με βάση τον τρόπο που αντανακλούν το φως) της επιφάνειας του δορυφόρου. Κατασκευασμένο από την Ιταλική Διαστημική Υπηρεσία, Agenzia Spaziale Italiana, το JIRAM σχεδιάστηκε για να συλλαμβάνει την υπέρυθρη ακτινοβολία (αόρατη με γυμνό μάτι) που αναδύεται από τα βάθη του Δία, εξετάζοντας το στρώμα του καιρού σε βάθος 50 έως 70 χιλιομέτρω) κάτω από τις κορυφές των νεφών του αέριου γίγαντα. Ωστόσο, το όργανο έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με το έδαφος των δορυφόρων Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδης και Καλλιστώ.
Τα δεδομένα από το JIRAM για τον Γανυμήδη που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της προσέγγισης εξασφάλισαν μια ανεπανάληπτη χωρική ανάλυση για την υπέρυθρη φασματοσκοπία - ανώτερη από 1 χιλιόμετρο ανά pixel. Χάρη σε αυτό, οι επιστήμονες του προγράμματος Juno μπόρεσαν να ανιχνεύσουν και να αναλύσουν τα μοναδικά φασματικά χαρακτηριστικά των υλικών που δεν είναι πάγος από νερό, όπως το ένυδρο χλωριούχο νάτριο, το χλωριούχο αμμώνιο, το διττανθρακικό νάτριο και πιθανώς οι αλειφατικές αλδεΰδες.
«Η παρουσία αμμωνιακών αλάτων υποδηλώνει ότι ο Γανυμήδης μπορεί να έχει συσσωρεύσει υλικά αρκετά ψυχρά ώστε να συμπυκνωθεί αμμωνία κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του», δήλωσε ο Federico Tosi, συν-ερευνητής του Juno από το Εθνικό Ινστιτούτο Αστροφυσικής της Ιταλίας στη Ρώμη και κύριος συγγραφέας της δημοσίευσης. «Τα ανθρακικά άλατα θα μπορούσαν να είναι υπολείμματα πάγων πλούσιων σε διοξείδιο του άνθρακα».
Μια προηγούμενη μοντελοποίηση του μαγνητικού πεδίου του Γανυμήδη προσδιόρισε ότι η ισημερινή περιοχή του δορυφόρου, μέχρι ένα γεωγραφικό πλάτος περίπου 40 μοιρών, προστατεύεται από τον ενεργειακό βομβαρδισμό ηλεκτρονίων και βαρέων ιόντων που προκαλεί το ισχυρό μαγνητικό πεδίο του Δία. Η παρουσία τέτοιων ροών σωματιδίων είναι γνωστό ότι επηρεάζει αρνητικά τα άλατα και τα οργανικά συστατικά.
Κατά τη διάρκεια της πτήσης του Ιουνίου 2021, το JIRAM εξέτασε ένα στενό εύρος γεωγραφικών πλατών (10 μοίρες βόρεια έως 30 μοίρες βόρεια) και ένα ευρύτερο εύρος γεωγραφικών μηκών (μείον 35 μοίρες ανατολικά έως 40 μοίρες ανατολικά) στο ημισφαίριο που είναι στραμμένο προς τον Δία.
«Εντοπίσαμε τη μεγαλύτερη αφθονία αλάτων και οργανικών ουσιών στα σκοτεινά και φωτεινά εδάφη των γεωγραφικών πλατών που προστατεύονται από το μαγνητικό πεδίο», δήλωσε ο Scott Bolton, επικεφαλής ερευνητής του Juno από το Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο στο Σαν Αντόνιο. «Αυτό υποδηλώνει ότι βλέπουμε τα απομεινάρια μιας βαθιάς αλμυρής θάλασσας που έφτασε στην επιφάνεια αυτού του παγωμένου κόσμου».
[NASA]
