Τι απέγιναν οι σημαίες των ΗΠΑ στη Σελήνη;

Πριν από 55 χρόνια, η ύψωση της σημαίας της αποστολής Apollo 11 στη σεληνιακή επιφάνεια ξόδεψε σχεδόν 10 λεπτά από την περιπέτεια των Neil Armstrong και Buzz Aldrin που διήρκεσε περίπου δυόμισι ώρες. Παρόλα αυτά, αυτή η κίνηση συνοδεύτηκε από πληθώρα συζητήσεων σχετικά με τον συμβολισμό περί ιδιοκτησίας της Σελήνης.

Ο Matthew Ward, ανώτερος λέκτορας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Dundee στη Σκωτία, σημειώνει ότι η αμερικανική σημαία είναι ιδιαίτερα ισχυροποιημένη και φαίνεται να είναι παρούσα στις εικόνες σχεδόν κάθε σημαντικού γεγονότος της αμερικανικής ιστορίας, από την προσεδάφιση του Apollo στη Σελήνη μέχρι τους πυροσβέστες που ύψωσαν τη σημαία πάνω από τα ερείπια του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στις 11 Σεπτεμβρίου 2001. «Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς οποιαδήποτε άλλη σημαία που να έχει επενδύσει τόσο πολύ σε νόημα. Τα αστέρια και οι λωρίδες εκφράζουν το πνεύμα, την ιστορία και την ταυτότητα ενός ολόκληρου έθνους», επισημαίνει ο Ward.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Anne Platoff, που τότε εργαζόταν στην Hernandez Engineering Inc. στο Χιούστον του Τέξας, συνέταξε μια έκθεση της NASA με τίτλο «Where No Flag Has Gone Before: Πολιτικές και τεχνικές πτυχές της τοποθέτησης σημαίας στη Σελήνη».

Η Platoff εξηγεί ότι η έπαρση της σημαίας του Apollo 11 στη Σελήνη ήταν αυστηρά συμβολική δραστηριότητα. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν υπογράψει τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Διάστημα, η υπογραφή της εν λόγω συνθήκης απέκλειε κάθε εδαφική διεκδίκηση της Σελήνης.

«Παρ' όλα αυτά, υπήρξαν εγχώριες και διεθνείς συζητήσεις σχετικά με την καταλληλότητα του γεγονότος», εξηγεί η Platoff. Το Κογκρέσο τροποποίησε το νομοσχέδιο για τις πιστώσεις της NASA ώστε να εμποδίσει τη διαστημική υπηρεσία να ξεδιπλώνει σημαίες άλλων εθνών ή διεθνών ενώσεων στη Σελήνη κατά τη διάρκεια αποστολών που χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις ΗΠΑ.

Η Platoff σημειώνει στην έκθεσή της ότι το νομικό καθεστώς της Σελήνης σαφώς και δεν θα επηρεαζόταν από την παρουσία αμερικανικής σημαίας στη σεληνιακή επιφάνεια, «αλλά η NASA είχε επίγνωση της διεθνούς διαμάχης που θα μπορούσε να προκύψει ως αποτέλεσμα».

Στην έκθεσή της η Platoff επισημαίνει ότι η ύψωση της σημαίας του Apollo έθεσε επίσης τεχνικές προκλήσεις στους μηχανικούς της NASA.

Σχεδίασαν ένα κοντάρι σημαίας με μια οριζόντια ράβδο που επέτρεπε στη σημαία να “πετάει” χωρίς να υπάρχει το πλεονέκτημα του ανέμου για να ξεπεραστούν οι επιπτώσεις της έλλειψης ατμόσφαιρας στη Σελήνη. Άλλοι παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη στο σχεδιασμό ήταν το βάρος, η αντοχή στη θερμότητα και η ευκολία συναρμολόγησης από τους αστροναύτες, των οποίων οι διαστημικές στολές περιόριζαν το εύρος των κινήσεών τους και την ικανότητά τους να πιάνουν αντικείμενα

Ο Buzz Aldrin του Apollo 11 αφηγήθηκε αργότερα σε άρθρο που έγραψε για το περιοδικό Life ότι καθώς κοίταζε τη σημαία, ο σεληνιακός περιπατητής αισθάνθηκε μια «σχεδόν μυστικιστική ενοποίηση όλων των ανθρώπων στον κόσμο εκείνη τη στιγμή».

Ο Aldrin περιέγραψε επίσης πώς ήταν όταν εκείνος και ο Armstrong κατάφεραν να υψώσουν τη σημαία, ένα σημαιάκι που αγοράστηκε τοπικά στο Χιούστον για 5,50 δολάρια. «Ακριβώς κάτω από την κονιορτοποιημένη επιφάνεια, το υπέδαφος ήταν πολύ πυκνό. Καταφέραμε να σπρώξουμε το κοντάρι της σημαίας μέσα μόνο μερικά εκατοστά. Δεν φαινόταν πολύ στιβαρό».

Κατά τη διεξαγωγή της έρευνάς της, η Platoff διαπίστωσε ότι οι έξι σημαίες που τοποθετήθηκαν στη Σελήνη δεν είχαν όλες το ίδιο μέγεθος. Επιπλέον, η σημαία του Apollo 17 που τοποθετήθηκε τον Δεκέμβριο του 1972, την τελευταία σεληνιακή αποστολή του προγράμματος, ήταν μοναδικά σημαντική: η σημαία αυτή είχε τοποθετηθεί στην αίθουσα ελέγχου επιχειρήσεων αποστολής κατά τη διάρκεια των άλλων αποστολών Apollo και στη συνέχεια τοποθετήθηκε στη Σελήνη από το τελευταίο σεληνιακό πλήρωμα, τον Eugene Cernan και τον Jack Schmitt.

Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι η κατάσταση αυτών των σημαιών σήμερα. Ακόμα και αν οι σημαίες παρέμειναν όρθιες όταν τα πληρώματα εκτοξεύτηκαν από τη Σελήνη, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εκείνη που ήταν όταν τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά στη σεληνιακή επιφάνεια. «Πιθανότατα το νάιλον της σημαίας έχει υποβαθμιστεί ως αποτέλεσμα της παρατεταμένης έκθεσης στο ηλιακό φως», διαισθάνεται η Platoff, ένα καταστροφικό αποτέλεσμα που φέρει την ονομασία «sun rot».

Οι σεληνιακές σημαίες είναι πιθανό να έχουν γίνει εύθρυπτες και να έχουν διαλυθεί με την πάροδο του χρόνου. Ακόμη μια άλλη καταστροφική απειλή για τις σεληνιακές σημαίες είναι ο βομβαρδισμός από συγκρούσεις μετεωροειδών στη Σελήνη, συμπεραίνει η Platoff.

Ένα πράγμα που βλέπω συνεχώς σε άρθρα είναι ότι οι σημαίες θα είχαν ασπρίσει από την έκθεση στο φως του Ήλιου. Αν και αυτό συμβαίνει σε ορισμένες σημαίες στη Γη, δεν είμαι σίγουρος για τη χημική διαδικασία που εμπλέκεται και αν αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε ένα σεληνιακό περιβάλλον.

Όπως γράφει η Platoff στην ερευνητική της εργασία του 2011, «Six Flags over Luna: The Role of Flags in Moon Landing Conspiracy Theories», είτε οι σημαίες έχουν παραμείνει όρθιες είτε έχουν υπομείνει δεκαετίες έκθεσης στο σκληρό σεληνιακό περιβάλλον, «η κληρονομιά τους ως σύμβολο της ανθρώπινης εξερεύνησης του Διαστήματος παραμένει άθικτη».

Όσο για όσους υποστηρίζουν τη συνωμοσιολογική πλαστογράφηση των προσεδαφίσεων του Apollo στη Σελήνη, η Platoff είναι ανένδοτη για το θέμα.

Η διάψευση των συνωμοσιών περί ψεύτικης προσσελήνωσης δεν είναι δύσκολο να γίνει. Υπάρχουν πολλά στοιχεία εκεί έξω που αποδεικνύουν ότι οι προσεδαφίσεις του Apollo ήταν αληθινές και ότι άνθρωποι έχουν περπατήσει στη σεληνιακή επιφάνεια

Το πραγματικό πρόβλημα, προσθέτει η Platoff, είναι ότι υπάρχει ανάγκη να διδάξουμε στους ανθρώπους να είναι κριτικά σκεπτόμενοι.

Πιστεύετε πραγματικά ότι θα ήταν δυνατόν να διατηρηθεί το επίπεδο συνεργασίας όλων όσων συμμετείχαν στο Πρόγραμμα Απόλλων, ώστε να διατηρηθεί η απάτη για πενήντα πέντε χρόνια; Ή είναι πιο αληθοφανές ότι οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν ήταν σε θέση να αξιοποιήσουν τη δύναμη της επιστήμης και της τεχνολογίας για να επιτύχουν τον στόχο της προσεδάφισης αστροναυτών στη Σελήνη και της ασφαλούς επιστροφής τους;

Οι άνθρωποι που αρνούνται ότι έγιναν οι προσεδαφίσεις του Apollo στη Σελήνη, καταλήγει η Platoff, «είναι ελεύθεροι να πιστεύουν ό,τι θέλουν, αλλά αυτό δεν τους δίνει δίκιο».

[via]