Βρέθηκε η εξήγηση για το πιο ισχυρό και παράξενο ραδιοσήμα που καταγράφηκε ποτέ από το Διάστημα

Μια από τις πιο μοναδικές και φαινομενικά ανεξήγητες ιστορίες που αφορούν την εξερεύνηση του Διαστήματος ξεκίνησε στις 15 Αυγούστου 1977, όταν το ραδιοτηλεσκόπιο Big Ear στο Οχάιο κατέγραψε το πιο ισχυρό και παράξενο ραδιοσήμα που ανακαλύφθηκε ποτέ από το πρόγραμμα SETI. Για δεκαετίες, το σήμα παρέμενε ανεξήγητο, αλλά τώρα, σχεδόν 50 χρόνια αργότερα, οι αστρονόμοι φαίνεται να έχουν μια απάντηση.

Ο αστρονόμος Jerry Ehman εντόπισε το σήμα το 1977 και του έδωσε το όνομα Wow! Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μελέτη, η προέλευση του φαίνεται να αποτελεί παράγωγο της δραστηριότητας ενός νέφους υδρογόνου και ενός αστέρα νετρονίων: ο πυκνός πυρήνας ενός τεράστιου άστρου μετά από έναν υπερκαινοφανή που αποβάλλει τα «σπλάχνα» του στο Διάστημα.

Ένα από τα πράγματα που κάνουν το σήμα τόσο ενδιαφέρον είναι ότι, παρά την τεράστια ανάπτυξη και ισχύ των ραδιοτηλεσκοπίων, δεν έχουμε δει ποτέ κάτι παρόμοιο. Σαφέστατα έχουν υπάρξει πολλαπλές παρατηρήσεις που μοιάζουν με το αρχικό σήμα, μόνο που είναι περίπου 60 έως 100 φορές πιο αμυδρές.

Όπως εξηγεί η ομάδα με επικεφαλής τον αστροβιολόγο Abel Méndez του University of Puerto Rico στο Arecibo, τα μέχρι στιγμής ευρήματα βασίζονται σε πρόσφατα ανακαλυφθείσες ανιχνεύσεις παρόμοιων σημάτων: «Οι τελευταίες μας παρατηρήσεις, που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου 2020, αποκάλυψαν παρόμοια σήματα περιορισμένης ζώνης κοντά στη γραμμή του υδρογόνου, αν και λιγότερο έντονα από το σήμα Wow!». Το σήμα WoW! είχε διάρκεια συνολικά μόλις 72 δευτερόλεπτα και ήταν μια εξαιρετικά ισχυρή λάμψη ραδιοκυμάτων κοντά στα 1420 MHz, το μήκος κύματος που εκπέμπει το υδρογόνο όταν αλλάζει τον προσανατολισμό της περιστροφής του.

Στην πραγματικότητα, δεδομένης της διάχυτης παρουσίας του υδρογόνου σε όλο το Σύμπαν, ορισμένοι ερευνητές έχουν υποθέσει ότι το φως σε αυτή τη συχνότητα θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως ένα εύκολα αναγνωρίσιμο σημείο αναφοράς στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, ένα σημείο που οι τεχνολογικά προηγμένοι εξωγήινοι θα μπορούσαν να επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν για να γνωστοποιήσουν την παρουσία τους.

Με την πάροδο του χρόνου, οι ιδέες και οι υποθέσεις θάφτηκαν. Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι το σήμα Wow! δεν μετακινήθηκε, οπότε είναι απίθανο να ήταν ένας κοντινός δορυφόρος, και επίσης δεν επαναλήφθηκε με τον τρόπο που θα περιμέναμε από μια σκόπιμη μετάδοση, γεγονός που αποκλείει επαναληπτικές παρατηρήσεις με βελτιωμένη τεχνολογία. Σε κάθε περίπτωση, πολλά φυσικά αντικείμενα εκπέμπουν ραδιοκύματα με μήκος κύματος 1420 MHz, οπότε, αν και δεν μπορούσαμε ακόμη να αποκλείσουμε οριστικά την ύπαρξη εξωγήινων, δεν φαινόταν το πιο πιθανό.

Όλα αυτά μας φέρνουν στην τελευταία εργασία, η οποία δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να ακολουθήσει τη γραμμή της λογικής, ότι δηλαδή οφείλεται σε κάποιο φυσικό φαινόμενο. Συγκεκριμένα, έψαξαν για σύντομες εκπομπές ραδιοκυμάτων στενής ζώνης μιας συχνότητας παρόμοιας με το σήμα Wow! σε αρχειοθετημένα δεδομένα από το πρόγραμμα REDS (Red Dwarf Star Radio Emissions) του Αστεροσκοπείου Arecibo που έχει πλέον κλείσει.

Με αυτόν τον τρόπο βρήκαν τέσσερις καταγραφές που άξιζαν περαιτέρω διερεύνησης, οι οποίες εντοπίστηκαν όλες στην περιοχή ενός μικρού ερυθρού νάνου που ονομάζεται Teegarden's Star και απέχει μόλις 12,5 έτη φωτός. Αν και πιο αμυδρά από το σήμα Wow!, ήταν αρκετά παρόμοια ώστε να παρέχουν ενδείξεις για την προέλευση του περίφημου σήματος.

Σύμφωνα με την ανάλυση της ομάδας, τα σήματα κοντά στο Teegarden's Star σχετίζονται με διαστρικά νέφη ψυχρού υδρογόνου. Αυτό υποδεικνύει έναν πιθανό μηχανισμό για το σήμα: μια ισχυρή έκλαμψη ακτινοβολίας που ταξιδεύει μέσα από ένα νέφος ψυχρού υδρογόνου, διεγείροντας το αέριο να παράγει έναν ισχυρό παλμό ακτινοβολίας κοντά στα 1420 MHz.

Το τελικό προϊόν θα ήταν έτσι κάτι σαν ένα φυσικό αστροφυσικό λέιζερ μικροκυμάτων, που ονομάζεται maser, το οποίο θα εξέπεμπε μια έντονη συγκέντρωση φωτός στενής ζώνης στη γραμμή του υδρογόνου που θα έμοιαζε από μακριά με το σήμα της δεκαετίας του 1970. Με βάση αυτό, η μελέτη σημειώνει ότι, ως κόκκινος νάνος, το Teegarden's Star είναι απίθανο να είναι σε θέση να παράγει μια έκλαμψη τόσο ισχυρή όσο το Wow!, αλλά άλλα κοσμικά αντικείμενα μπορεί να είναι σε θέση να το κάνουν.

Η δραστηριότητα των αστέρων νετρονίων, υποκατηγορία των οποίων είναι τα magnetars, θεωρήθηκε από την αρχή ως εξήγηση για το σήμα. Ωστόσο, η στενότητα των συχνοτήτων δεν ταίριαζε, και κανένα κατάλληλο αντικείμενο δεν βρέθηκε σε μεταγενέστερες έρευνες στην περιοχή του ουρανού όπου ανιχνεύθηκε το σήμα.

Παρόλα αυτά, ένα άστρο νετρονίων που φωτίζει για λίγο ένα νέφος υδρογόνου, του οποίου οι εκπομπές θα ήταν στη στενή ζώνη που ανιχνεύθηκε από το Big Ear, κάνει την πιθανότητα πολύ πιο αληθοφανή. Ένας άλλος τύπος magnetar, το soft gamma, θα μπορούσε επίσης να είναι υπαίτιο. Σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται για έναν τύπο αστέρα που εκπέμπει περιοδικά ακτινοβολία γάμμα ή ακτίνες Χ. «Τα σήματά μας από ψυχρά νέφη υδρογόνου είναι γνωστά εδώ και δεκαετίες, αλλά κανείς δεν είχε κάνει τη σύνδεση μεταξύ αυτών και του σήματος Wow! στο παρελθόν», λέει ο Mendez.

Η δημοσιευμένη μελέτη όχι μόνο φαίνεται να ρίχνει φως στην εξήγηση του σήματος, δεδομένης της σπανιότητας του γεγονότος που θα το προκαλούσε, αλλά εξηγεί επίσης γιατί το έχουμε δει μόνο μία φορά. «Η υπόθεσή μας εξηγεί όλα τα παρατηρούμενα χαρακτηριστικά του σήματος Wow!, εισάγει μια άλλη πηγή ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων στις αναζητήσεις τεχνοσημάτων και υποδηλώνει ότι αυτό το σήμα αντιπροσώπευε την πρώτη αστρονομική έκλαμψη maser που καταγράφηκε στη γραμμή υδρογόνου», καταλήγουν οι ερευνητές.

[via]